Çocuk Yetiştirme ve Ailenin Rolü
Bursa psikolog. org sayfası olarak çocuk yetiştirme ve ailenin rolü başlıklı bu yazımızı Çocuk yetiştiren her anne babanın okumasını öneririz. Anne baba tutumları çocuk yetiştirme ve ailenin rolünü en iyi açıklayan cümle olabilir. Çocukların Her toplum varlığını sürdürebilmek, değer yargılarını gelecek kuşaklara aktarabilmek için aile kurumunun varlığını koruması önemlidir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde aile kurumu desteklenmektedir. Aile toplumsal yapıyı oluşturan bireylerin sağlıklı yetiştirilmesi önemli amaçlardandır.
Aile kurumu bu işlevlerini sürdürebilmesi için öncelikle yapısal olarak sağlıklı olması gereklidir. Aile bütünlüğü ve değer yargılarının sürdürülebilir olması için öncelikle sağlıklı bireyler yetiştirilmesi gerekmektedir. Sağlıklı aileyi oluşturan bireylerin sosyal, zihinsel, fiziksel ve ruhsal alanlarda sağlıklı yetiştirilmiş bireyler yetiştirmek gerekmektedir. Özellikle anne baba çocuğun yetiştirilmesi sürecinde en önemli kişilerdir.
Aileyi oluşturan anne- baba ve çocuklardan oluşan yapıda çocuk yetiştirme de en önemli görevi ebevey üstlenir. Anne babanın çocuk yetiştirme tutumları ise çocuğun sosyal, zihinsel, fiziksel ve psikolojik yönden destekleyici olmaları önemlidir. Günümüz de anne babanın her ikisinin de çalışma hayatının içinde olması doğum sayısını ve çocuk yetiştirme etkilemektedir. Çalışan anneler için çocuk bakımı ve çocuk yetiştirilmesi zorlayıcı olabilmektedir.
Doğuştan getirdiğimiz genetik özelliklerimiz ile yaşam koşulları ve digger insanlarla kurulan iletişim süreçleri yoluyla şekilleniyoruz. Çocuk için, Doğumla birlikte getirilen özellikleri, yaşam koşulları ve büyürken ilişki içinde oldukları digger bireylerle ilişkiler onun yapısını belirleyecektir. Bu durum çocuğun, okul başarısından kişiliğine, beslenme alışkanlıklarından evlilik ilişkisine kadar tüm yaşamını etkileyecektir.
Çocuk yetiştirme de anne babanın rolü bu açılardan bakıldığında tartışılmaz derecede önemli. Bütün anne babalar çocukları için yaptıkları ya da yapmamaya çalıştıkları şeyleri, çocuklarının iyiliği için yaparlar. Ancak “ iyi “ kavramı görecelidir. Kime göre iyi ? bu nedenle anne baba iyi olsun diye gösterdiği tutumlar çocuk için olumlu ve yararlı olmayabiliyor. Ya da “ iyi “ olarak algılanmayabiliyor. Ya da bir aile için “ doğru “ veya “ iyi “ olarak Kabul edilen bir durum bir başka aile de aynı şekilde değerlendirilmeyebiliyor. Bu durumda çocuk yetiştirme de anne baba tutumlarının önemi anlaşılıyor. Anne babanın çocuk yetiştirme tutumlarını ise birçok sebep etkileyebiliyor.
Çocuk Yetiştiren Anne Babanın Tutumlarını Etkileyen Nedenler
Anne babanın Kişilikleri: Anne babanın çocuk yetiştirme tutumlarını belirleyen önemli nedenlerden birisi de, anne babanın kendi kişilik yapılanmasıdır. Her bir kişilik yapısı kendi sınırları içinde anne babalık tutumları gösterirler. Her anne baba kendi yetiştiriliş biçiminden esinlenerek çocuğuna karşı tutum ve davranışlar sergiler. Bu tutumlarının kaynağını kendi geçmişinden esinlenerek ortaya koyduğunun farkında bile olmadan otomatik şekilde davranışlar ortaya çıkar.
İçinde yaşanılan sosyo -kültürel ortam : İçinde yaşanılan mikro kültür çocuk yetiştirme biçimimiz etkiler. Anne babanın içinden çıktığı mikro kültürel yapı da çocuk yetiştirme tutumunu belirler. Örneğin çocuğunu başka yetişkinlerin yanında sevmekten uzak duran bir babanın kültürel ortamı farklı olabilir. Diğer başka bir kültürel ortamda ise çocuğunu diğer yetişkinlerin yanında sevmemek çok daha farklı anlamlara gelebilir.
Anne babanın ve çocuğun yaşı: genç anne babalar ilk çocuklarına nasıl davranacağını bile bilemezken ikinci çocuklarına daha bilinçli tutum gösterebilirler. Ya da ilerleyen yaşlarda anne baba olan yetişkinlerin ilk veya ikinci çocuğuna davranışı değişebilir. Çocuğun yaşı da etkilidir. Örneğin daha küçük yaştaki bir çocuğa karşı anlayış ve hoşgörü, çocuğun yaşının büyümesiyle birlikte disiplinize etme uyarıları artar. Böylelikle tutumlar ve davranışlar da değişiklik gösterebilir.
Çocuğun cinsiyeti: kız çocuklarını yetiştirme biçimi ve erkek çocuklarını yetiştirme biçimi farklılaşır. Anne babanın kız çocuğu ya da erkek çocuğu beklentisinden başlayan tutumlar farklılaşabilir.
Anne baba arasındaki ilişkiler: anne baba arasındaki ilişki biçimi de çocuk yetiştirme biçimini etkileyen önemli bir etmendir. Farklı anne baba tutumları veya aynı görüşte olmamaları çocukların yetiştirilme biçimini etkiler. Kendi aralarında evlilik çatışmaları yaşayan anne babalar çocuklarına baskıcı, sert, duyarsız ya da aşırı koruyucu tutum sergileyebilirler. Evlilik problemleri yaşayan ailedeki çocukların bu durumdan etkilenmemeleri neredeyse imkansızdır.
Anne babanın ruhsal durumu: anne babanın psikolojik ve fiziksel sağlığı çocuk yetiştirme tutumlarını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir. Anne babanın ruhsal bir bozukluğu yaşıyor olması çocuk yetiştirme tutumlarını belirgin düzeyde etkileyecektir. ( depresyon, anksiyete bozuklukları, panik atak, fobiler, psikozlar vs ) her bir rahatsızlığın kendine özgü etkileme biçimi olur.
Anne babanın çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyebilecek birçok faktörü daha değerlendirebiliriz. Bu nedenler bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Her ailenin ve evliliğin kendine özel durumu çerçevesinde farklı çözüm önerileri geliştirilebilir. Çocuk yetiştirmede mutlak doğrular olmadığı gibi mutlak yanlışlardan da bahsetmek zordur. Öncelikle evlilik yaşamı güvene dayalı iyi ilişkilerin olduğu sağlıklı ve huzurlu bir ortam olması önemlidir. Güvene dayalı huzurlu, saygının ön planda olduğu huzurlu ve sevgi dolu bir ortam birçok olumsuzluğu bertaraf eder. Piskolojik destek almak her aile için zaman zaman gerekebilir. Ancak psikolojik yardım almak için her zaman problemli durumların son aşamasına kadar beklenmesi de gerekmemeli. Psikoloji bilimi çoğunlukla patolojik hali tanımlamaya ve çözümler üretmeye çalışsa da aynı zamanda sağlıklı durumları da güçlendirebilir. Psikoloji merkezlerinde psikologlar seanslar düzenleyerek problemler konusunda aileye psikolojik destek sunabilir.